EWA CHARKIEWICZ. OSACZENI W RELACJACH DŁUGU. 2015
Bezrobocie, brak gospodarczych alternatyw i środków do życia oraz angaż w roli przedsiębiorcy i związana z tym nadzieja na poprawę statusu społecznego powodują, iż ajenci wchodzą w niekorzystne dla nich kontrakty. Firma wymaga, aby ajenci kupowali od niej 80 % towarów dostępnych w sklepie i przenosi na nich koszt wszelakiego ryzyka i strat. Warunkiem przetrwania jest dyspozycyjność w trybie 6-23, wkład nieodpłatnej pracy rodziny i wyzysk niskopłatnych pracownic zatrudnianych jako kasjerki. (Recenzja książki Joanny Jurkiewicz. Dekada Ajentów. System agencyjny w Żabce Polskiej S.A.)

JĘDRZEJ NIKLAS. PRAWA OBYWATELSKIE I REJESTRY DŁUZNIKÓW. 2015
Współczesna rzeczywistość doprowadziła do wytworzenia nowej podmiotowości 'człowieka zadłużonego', uwikłanego w skomplikowaną relację władzy ze swoim wierzycielem, od którego społeczeństwo, państwo i prawo wymaga spełniania obietnicy spłaty należności. 'Człowiek zadłużony' podlega licznym środkom dyscyplinującym. Istnieje cała instytucjonalna i prawna machina, której celem jest wymuszenie spłaty zobowiązań...Wśród instytucji, które upowszechniają, wdrażają, i egzekwują te oceny znaczącą rolę odgrywają rejestry dłużników i podmioty ewaluujące historię kredytową osób. Rozwój nowych technologii sprawił, że przetwarzania i udostępnianie informacji o zadłużeniu lub zdolności kredytowej jest łatwiejsze oraz bardziej powszechne. Z kolei wykorzystywanie informacji o zadłużeniu staje się też kolejnym narzędziem sprawowania władzy, kontroli i wywierania wpływu, które David Lyon określa mianem nadzoru. Warto również zauważyć, że praktyki nadzorcze oraz stan zadłużenia stały się znormalizowaną oraz rozpowszechnioną techniką zarządzania i sposobem funkcjonowania społeczeństw, instytucji publicznych, rynku, które są doświadczane przez jednostki w ich życiu codziennym.

IZABELA DESPERAK. KOBIETY W BUDĹťECIE. RAPORT Z ANALIZY BUDĹťETÓW MIASTA ŁODZI Z LAT 2010 – 2014
W raporcie zaprezentowano wyniki analizy budżet ów Łodzi z lat 2010 - 2014 pod kątem potrzeb kobiet i dziewcząt. W materiale uwzględniono zarówno przegląd struktury wydatków miejskiego budżetu, jak i udział kobiecego głosu w dotychczasowych konsultacjach społecznych. Kryteria analizy zostały oparte na założeniach budżetowania wrażliwego na płeć (ang. g ender b udgeting ). Inspirowano się zarówno zagranicznymi rozwiązaniami przyjętymi w tym zakresie, jak i polskimi opracowaniami dostosowanymi do lokalnych realiów. W dyskusji uwzględniono również postulaty łódzkiego śr odowiska kobiecego oraz przygotowanej przez niego alternatywnej strategii równościowego rozwoju. W pierwszej części opracowania przedstawiono postulaty związane z metodologią budżetu wrażliwego na płeć. W części kolejnej pokazana została analiza wybranyc h wydatków M iasta w latach 2010 - 2014 wraz z rekomendacjami.

GOŚKA MACIEJEWSKA I MARCIN MARSZAŁEK. PO CO NAM GARŚĆ PIENIĘDZY? REFLEKSJE O KRYZYSIE I WALKACH WOKÓŁ PRACY REPRODUKCYJNEJ. 2014.
Artykuł rozwaĹźa kwestię dochodu podstawowego z perspektywy feministycznej ekologii politycznej, wykorzystującej kategorię pracy reprodukcyjnej ludzi i przyrody. W pierwszej części nawiązujemy do Kampanii na rzecz Płacy za pracę domową – prekursorki dochodu podstawowego, ktĂłra kwestię dochodĂłw wpisywała w problematykę relacji między patriarchatem a kapitalizmem, co nadawało Kampanii rewolucyjny wymiar. W dalszej części artykuł przywołuje trzy aktualne walki społeczne, ktĂłre są podstawą do dalszych rozwaĹźań na temat zasadności rozwiązania takiego jak dochĂłd podstawowy. Z jednej strony naświetla sytuację kryzysu opieki w Polsce, narastającego wraz z neoliberalnymi reformami ostatnich 25 lat. Z drugiej rozwija problematykę kryzysu ekologicznego, ktĂłrego rozwiązanie trzeba uwzględnić w kaĹźdej teorii i strategii antykapitalistycznej. Niniejszy artykuł jest prĂłbą odpowiedzi na pytanie, czy postulat płacy za pracę reprodukcyjną/produkcyjną ma dalej sens w dobie neoliberalnego kapitalizmu.

JOANNA BEDNAREK. ANTYKAPITALIZM, QUEER I NADCHODZĄCY KRES RODZINY. 2014
Czy gender, queer i posthumanizm mają ze sobą coś wspĂłlnego? Zdaniem publicystĂłw „Frondy”, ktĂłrzy – w kontekście konferencji „Zwierzęta i ich ludzie”, zorganizowanej przez IBL PAN (12–14 marca 2014) – określili animal studies jako nowy gender, ostrzegali przed propagowaniem zoofilii i roztaczali apokaliptyczne wizje ludzi biorących ślub z kozami(1) – zdecydowanie tak. Zaprzeczanie nie zda się na nic… MoĹźna tłumaczyć, Ĺźe wszystko to jest bardzo nieszkodliwe i naukowe, a wrĂłg i tak będzie wiedział swoje. I, co więcej, będzie miał rację. Rzeczywiście, chodzi o wystąpienie przeciw pewnemu porządkowi, każącemu nam postrzegać rodzinę, seksualność i toĹźsamość w zawężony i zuboĹźony sposĂłb. Nie jest to jednak porządek „boski” czy religijny. A ściślej, nie tylko on. Chodzi o porządek określający kształt nowoĹźytnej polityczności – a wyraĹźający się w praktykach i dyskursach tak religijnych, jak świeckich. Trzy główne kategorie wchodzące w skład tego porządku to natura, rodzina i człowiek; za ich tło czy teĹź płaszczyznę odpowiadającą za ich powiązanie moĹźna zaś uznać kapitalizm.

JOANNA BEDNAREK, KATARZYNA CZECZOT. EPISTEMOLOGIE FEMINISTYCZNE: KU LEPSZEJ WIEDZY O KOBIETACH. 2014 [2013]
Feminizm jako projekt zarazem polityczny i naukowy narodził się wraz z konstatacją, Ĺźe ta dotycząca kobiet wiedza, ktĂłrą wytwarzano dotychczas i ktĂłra uchodziła za naukową, jest w rzeczywistości niepełna, zniekształcona i zideologizowana. Badaczki i działaczki postawiły sobie wyjściowe pytanie, ktĂłre do dziś znajduje się u podstaw feministycznych projektĂłw badawczych: jak moĹźna wytwarzać lepszą wiedzę o kobietach? Pierwsza fala odpowiadała na to pytanie w sposĂłb dziś budzący wiele wątpliwości, niemniej skuteczny. Wykorzystując uniwersalistyczny dyskurs oświeceniowy, pierwsze feministki podkreślały, Ĺźe wiedza nie ma płci – czyli Ĺźe nie jest symbolicznie upłciowiona czy uwikłana w patriarchalne struktury; jej zniekształcenie to kwestia uprzedzeń, ktĂłre nie dotykają samej istoty tego, czym jest wytwarzanie wiedzy… Feminizm drugiej fali stanowił składnik przemian, ktĂłre nastąpiły w naukach społecznych i humanistyce w drugiej połowie dwudziestego wieku – skrĂłtowo moĹźna je opatrzyć etykietką konstruktywizmu ... Pierwsze, kluczowe interwencje feministyczne są właśnie wyrazem ducha konstruktywistycznego: prace socjologiczne czy antropologiczne analizują systemowe uwarunkowania wyznaczające status kobiet jako grupy. Teksty te wykorzystują aparat analityczny istniejących dyscyplin, ale takĹźe go przekształcają, zwracając uwagę na luki, przemilczenia czy akceptację niesproblematyzowanych złoĹźeń.

JOANNA BEDNAREK. O PEWNEJ APORII DYSKURSU FEMINISTYCZNEGO. (NA PRZYKŁADZIE ELFRIDE JELINEK I KATHY ACKER). 2014 [2010]
Celem artykułu jest zinterpretowanie twĂłrczości Kathy Acker i Elfriede Jelinek w kontekście wprowadzonych przez Deleuze’a i Guattariego kategorii deterytorializacji i linii ujścia. ZarĂłwno Jelinek, jak i Acker wypracowują w swoich tekstach performatywne strategie krytyki porządku fallogocentrycznego, kwestionując obowiązujące reguły przedstawialności, wykorzystując ideologiczne klisze, czy redukując bohaterĂłw do dyskursywnych funkcji. W konsekwencji wikłają się jednak w „aporię oporu”, odtwarzając i utrwalając warunki ucisku. „Linia ujścia” literackiego eksperymentu Acker i Jelinek nie łączy się z innymi liniami, nie tworzy powiązań, sprawiając, Ĺźe ostatecznym efektem ich pisarskiej praktyki jest autodestrukcja.

MARCIN MARSZAŁEK. FINANSJALIZACJA, OPIEKA I DOBRA WSPÓLNE - OPÓR W GMINIE MYSŁAKOWICE 2014
Ostatnio mieszkanki Łomnicy, niewielkiej miejscowości u podnóża Sudetów stawiły czoła lewiatanowi finansjalizacji. Postępująca finansjalizacja gospodarki jako takiej, a także relacji państwo-obywatele, jak i życia codziennego jest rzadko postrzegana przez media, polityków czy ekspertów nauk społecznych i ekonomicznych. W Polsce brakuje dyskursu krytycznego na jej temat. Doświadczana jest jednak przez nas wszystkich: uzależnienie firm, administracji publicznej i ludzi od kredytów; mnożące się lombardy i filie banków, które zawłaszczają przestrzeń medialną (reklamy) i publiczną (rynki niektórych miast zapełnione placówkami banków); masa ludzi z kredytami hipotecznymi na dziesiątki lat; nachalne firmy pożyczkowe (i "przyjaźni" windykatorzy); sprzedaż ratalna; upowszechnianie gry na giełdzie (do czego zachęcają nawet agencje państwowe); coraz nowsze usługi ubezpieczeniowe, w tym bankowe substytuty opieki zdrowotnej. Przykładów jest dużo więcej.

JOANNA BEDNAREK. QUEER JAKO KRYTYKA SPOŁECZNA. 2014
Queer definiuje się jako teorię odnosząca się do orientacji, tożsamości i ekspresji seksualnej nie mieszczącej się w heteroseksualnym systemie klasyfikacji płci, czy też jako teorię, która kwestionuje wszelakie klasyfikacje tożsamości. W obu przypadkach zakłada się, bezpośrednio bądź implicite, iż jej przedmiotem czy głównym obszarem odniesienia jest seksualność. Artykuł zawiera przegląd i analizę dyskursu queer i odnosi się do nowych, wzajemnie powiązanych wyzwań teoretycznych i politycznych, zarówno tych wewnętrznych dla dyskursu queer, jak i tych adresowanych do lewicowych ruchów społecznych. Jego celem jest ustalenie, jakie są warunki możliwości wkładu queer do nowej krytyki społecznej.

IZA DESPERAK. OSZUKANI PRZEZ SYSTEM. DŁUG JAKO KRYZYS ŝYCIA CODZIENNEGO. 2014
Dorosło nowe, urodzone juĹź po 1989 roku, pokolenie. Nie tylko zagroĹźone dziedziczeniem biedy, przed ktĂłrym nie chronią nowe polityki społeczne, nie tylko nie mogące liczyć na wypłacenie zasądzonych na ich rzecz alimentĂłw. Nawet gdy mają oboje rodzicĂłw, pracujących i odpowiedzialnych, dzieci te w momencie osiągnięcia pełnoletniości dziedziczą rodzicielskie długi – i gdy tylko dostaną pierwszą wypłatę, zapuka do nich komornik. Dotyczy to nie tylko dzieci w rodzinach niepełnych, wielodzietnych, bezrobotnych czy niezaradnych rodzicĂłw. ZadłuĹźenie czynszowe dotyczy prawie co piątego Polaka, i nawet gdy zostanie spłacone, odsetki obciążają dzieci nawet po latach. Jeśli rodzice nie płacą lub są trudno uchwytni dla komornikĂłw i windykatorĂłw polskie prawo przerzuca dług na dzieci...

ANNA ZACHOROWSKA-MAZURKIEWICZ. GENDER W TEORII EKONOMII. WPROWADZENIE DO EKONOMII FEMINISTYCZNEJ. 2013
W artykule zaprezentowano jeden z nowszych nurtĂłw heterodoksyjnych w teorii ekonomii – ekonomię feministyczną. Zaprezentowano historyczne ujęcie ekonomicznej działalności kobiet i mężczyzn oraz przedstawiono perspektywę ekonomistĂłw głównego nurtu na tę problematykę. Następnie przedstawiono główne załoĹźenia nurtu feministycznego w teorii ekonomii, tematy podejmowane przez ekonomistki feministyczne oraz wykorzystywane przez nie metody. Wprowadzenie kategorii relacji płci do teorii ekonomii prowadzi do poszerzenia zakresu zainteresowań tej nauki, co z kolei moĹźe wpłynąć na zmianę wykorzystywanych instrumentĂłw w praktyce gospodarczej.

DOROTA SEPCZYŃSKA. ETYKA TROSKI JAKO FILOZOFIA POLITYKI. 2014 [2012]
Artykuł stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na polityczną teorię troski. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania tego nurtu filozofii polityki, autorka skupia się na prezentacji proponowanych w jego ramach denicji troski, uzasadnień jej moralnego obowiązku i wizji integracji troski ze sferą publiczną. Omawia także historyczny rozwój etyki troski oraz jej rolę w polityce.

MONIKA POPOW. KOMENTATORKI SPOŁECZNEJ RZECZYWISTOŚCI. 2013
Komentowanie rzeczywistości społecznej, politycznej i artystycznej to główne założenie sztuki krytycznej, a w jej ramach sztuki feministycznej. Mimo, iż współcześnie mówi się o kryzysie feministycznego aktywizmu, w sztuce coraz częściej na nowo pojawia się mocny głos kobiet, które ze świadomością swojej pozycji społecznej mówią o otaczającej rzeczywistości. Celem mojego tekstu będzie subiektywne przedstawienie ewolucji feministycznej sztuki zaangażowanej oraz próba rekonstrukcji ich społecznego znaczenia. Opierać będę się przy tym nie tylko na historii sztuki, ale również na teoriach z zakresu socjologii i filozofii. Wychodzę bowiem z założenia, że podobnie jak każdy inny nurt w sztuce, sztuka feministyczna jest tworem społecznym, efektem oddziaływania określonego porządku społecznego oraz reakcją na niego.

JOANNA BEDNAREK. FEMINIZM MIĘDZY STYLEM ŻYCIA A KRYTYKĄ. 2013
Feminizm jest perspektywą krytyczną, w której cele poznawcze (analiza rzeczywistości) i praktyczne (przekształcanie rzeczywistości społecznej) są nierozerwalnie splecione. Podobnie jak marksizm czy postkolonializm, kładzie nacisk na przekraczanie opozycji między teorią a praktyką. Zwraca też uwagę na ujmowanie w refleksji teoretycznej własnego umiejscowienia badaczki. Krytyczność feminizmu nie jest jednak sprawą oczywistą. Będąc jednocześnie perspektywą poznawczą i ruchem społecznym, porusza się on z konieczności w polu wyznaczanym przez instytucje, które umożliwiają artykulację feministycznych postulatów i praktykowanie feministycznej polityki. Są to: uniwersytet, czy też akademickie pole teoretyczne, oraz polityka głównego nurtu. Fakt, że feminizm funkcjonuje w obrębie akademii i jest zmuszony do negocjacji z polityką głównego nurtu sprawia, że jest on narażony (podobnie jak inne dyskursy/praktyki krytyczne) na niebezpieczeństwo asymilacji.

CHARKIEWICZ, EWA. PAREZJUSZKI? KIEDY SZTUKA FEMINISTYCZNA STAJE SIĘ KRYTYKĄ SPOŁECZNĄ. 2013
Komentatorki, interwentki w społeczną wyobraźnię, czy pożyczając od Foucault, parezjuszki, te które mówią prawdę o i do władzy, zastanawiałam się chodząc po wystawie, którą Fundacja Katarzyny Kozyry i współkuratorki, Anna Walewska i Leonida Kovač pomyślały jako głos kobiet we wszystkich sprawach życia społecznego, a nie tylko w tak zwanych kwestiach kobiecych, jak macierzyństwo, rodzina, czy seksualność i kobiece ciało. Wspólnym tematem różnorodnych prac na wystawie jest władza w jej różnych postaciach: bezwzględnej przemocy, ucisku klasowego, dominacji, organizacji przestrzeni w której się poruszamy, tresur do posłuszeństwa, w tym produkcji norm i prawd przyjmowanych jako oczywistość. Zarazem większość prac w różnej formie mobilizuje opór wobec postaci władzy, które uwidaczniają, albo same w sobie są formą oporu przez negację.

GOŚKA MACIEJEWSKA i MAGDA MALINOWSKA. BADANIA ZAANDAŻOWANE, NIEALEŻNE MEDIA I RUCHU SPOŁECZNE, CZYLI JAK POWSTAWAŁ FILM STRAJK MATEK. 2013
Dlaczego warto docierać do osób lub grup biorących udział w walkach o lepsze warunki życia: robotnic i robotników, matek samodzielnie wychowujących dzieci, lokatorek, których głosy sprzeciwu są regularnie przez władze wyciszane? Jaką rolę mogą w takiej sytuacji odegrać społecznie zaangażowane badania i niezależne media? Jak budować i archiwizować kolektywną wiedzę, wymieniać się doświadczeniami i przekazywać informacje, aby nie powielać negatywnych schematów wypracowanych przez oficjalne media, które często prowadzą do manipulacji, przekłamań i nadużyć, a także wzmacniania neoliberalnych polityk?

EWA CHARKIEWICZ i MARCIN MARSZAŁEK. KOBIETY i KLIMAT. CZYJE DOBRA WSPÓLNE? 2013
Dobra wspĂłlne to wszelkiego rodzaju zasoby, ktĂłre pozwalają ludziom odtwarzać się jako istotom społecznym. Składają się na nie: środowisko przyrody, języki, kultury, wspĂłlne instytucje i prawa oraz infrastruktura materialna wytworzona przez ludzi w procesach metabolicznej wymiany z przyrodą, ktĂłre zapewniają wzajemną opiekę (praca i instytucje poprzez ktĂłre organizowana jest reprodukcja Ĺźycia codziennego i odtwarzanie pokoleń). Współwłasność tych dĂłbr nie polega na ścisłej prawnej definicji „własności”, ale na tym Ĺźe określone zasoby stanowią podstawy do Ĺźycia, są dziełem wspĂłlnej pracy wielu ludzi i korzysta z nich wspĂłlnota jako pewna całość (wieś, dzielnica, miasto, kraj, planeta). Nie są zatem po prostu „kapitałem”, ale są właśnie tym co tworzy relacje.

KOBIETY i KLIMAT. 2013
- wkładka Think Tanku Feministycznego do Zielonych Wiadomości, specjalny numer na Szczyt Klimatyczny

MONIKA BOBAKO. GENDER JAKO TECHNOLOGIA KOLONIALNEJ WŁADZY. AFRYKAŃSKA KRYTYKA ZACHODNIEGO FEMINIZMU JAKO INSPIRACJA DO FEMINISTYCZNEJ AUTOREFLEKSJI. 2013
Feminizm nie jest i nigdy nie był zestawem stabilnych koncepcji do przyjęcia lub odrzucenia – jest raczej ruchem myśli oraz ewoluującą mnogością projektĂłw politycznych, ktĂłrych kształt i znaczenie zmienia się w zaleĹźności od miejsca i czasu. PoszczegĂłlne koncepcje i projekty lepiej więc traktować jako jedynie momenty feministycznego myślenia, ktĂłre – jak pokazuje historia kobiecych ruchĂłw emancypacyjnych – grzeszą często nieuświadamianym ekskluzywizmem. Stopniowe rozpoznawanie zawartych w projektach feministycznych sprzeczności i wykluczeń, ktĂłre zaprzeczają deklarowanym w nich celom i wartościom, stanowi jeden z najwaĹźniejszych czynnikĂłw napędzających rozwĂłj feminizmu. Od połowy XX wieku do głównych obszarĂłw takiej wewnątrz-feministycznej krytyki naleĹźały przede wszystkim kwestie związane z rasowymi, klasowymi, kulturowymi czy seksualnymi uprzedzeniami, ktĂłre przyczyniały się do marginalizacji i wykluczenia całych grup kobiet z organizacji feministycznych a ich problemĂłw z realizowanych przez nie programĂłw politycznych. Od kilku dekad szczegĂłlnie burzliwa dyskusja toczy się wokół pytania o to, czy ideały, teorie i programy feministyczne mogą mieć zastosowanie w świecie niezachodnim, w ktĂłrym problemy kobiet, ich aspiracje i moĹźliwości często znacząco się róşnią od sytuacji kobiet w krajach stanowiących historyczne miejsce narodzin feminizmu.

FEMINISTYCZNA AKCJA KRYTYCZNA. PRZEWODNICZKA PO NIEHIERARCHICZNYM ORGANIZOWANIU SIĘ. 2013
Idea Przewodniczki po niehierarchicznym organizowaniu się powstała z potrzeby, która narodziła się gdy tworzyłyśmy własną grupę. Od samego początku samoorganizowania zmagałyśmy się z licznymi problemami i pytaniami. Musiałyśmy wspólnie poszukiwać odpowiedzi na to czym jest niehierarchiczność, demokracja bezpośrednia, jakie stwarzają ograniczenia i bariery. Ale zmagałyśmy się również ze znalezieniem praktycznych sposobów: metod i procedur, które pozwoliłyby nam w sposób możliwie jak najbardziej oddolny, niehierarchiczny podejmować decyzje oraz tworzyć grupę.